Search This Blog

Tuesday, May 30, 2006

Посетете ја изложбата - Технологијата на праисторискиот човек


ИЗЛОЖБА ЗА ПОЧЕТОЦИТЕ НА ЧОВЕШТВОТО

Технологијата на праисторискиот човек

УТРЕВЕЧЕР ВО МУЗЕЈОТ НА МАКЕДОНИЈА, ПОСТАВКАТА КОЈА Е ГОСТУВАЊЕ ОД ХРВАТСКА, ЌЕ ЈА ОТВОРИ АМБАСАДОРОТ ИВО КУЈУНЏИЌ

-Како се развивале технологиите од најстарите палеолитски периоди?
-Како еволуирал човековиот род со промените кои настануваат со употребата на глината, а подоцна и на металот?
-Како ги изработувал праисторискиот човек своите алатки од камен?

Одговорите на овие интересни прашања ќе може да ги пронајдеме на изложбата "Почетоците на технологијата", која утревечер ќе биде отворена во Музејот на Македонија. Оваа поставка доаѓа од Археолошкиот музеј од Загреб, Хрватска и е возвратна посета на изложбата "Македонските бронзи", којашто беше презентирана во Загреб, изминатата година.

На изложбата, која ќе ја отвори хрватскиот амбасадор во Македонија, Иво Кујунџиќ, ќе бидат презентирани артефакти и фотографии од најстарите праисториски периоди. Акцент е ставен на старото камено време, односно на почетоците на животот на човекот на нашата планета.
"Ова е прва изложба од ваков вид кај нас. Освен обичната публика, многу е интересна и за научната јавност и за студентите бидејќи има едукативен карактер и може да се видат различни важни периоди од развојот на човештвото", вели Љиљана Шаламанов-Коробар, виш кустос за старо камено време. Таа додава дека Хрватска е земја со богата традиција за археолошки ископувања и истражувања, и тоа од крајот на 19 век, нешто што кај нас почна подоцна.

Публиката ќе се забавува и со краток филм, на кој ќе биде демонстрирана изработка на камени алатки. Заедничката иницијатива финансиски е поддржана од нашето Министерство за култура и од Службата за образование, култура и спорт од Загреб. (А. Ј.)

Monday, May 29, 2006

Не е важно колку си богат важно е што имаш во главата!!

ОД „ПЕНТИУМ 1“ „ИЗЛЕЗЕ“ НАЈДОБРА ВЕБ-СТРАНИЦА-
„Борбата со сиромаштијата“ на наградените делчевци продолжува

Четворицата средношколци што беа наградени од Стејт департмент за најдобра интернет-страница, немаат пари да одат во Вашингтон за да си ја подигнат плакетата

Четворица млади средношколци од училиштето „Методи Митевски-Брицо“ од Делчево - Ана Георгиевска, Елена Георгиевска, Жикица Паговски и Зоран Димитровски, ја освоија меѓународната награда што ја доделува американскиот Стејт департмент за најдобро изработена интернет-страница. Со креацијата „Борба со сиромаштијата“ www.fightpoverty.mmbrico.com тие „претркаа“ 306 пријавени проекти од 46 различни држави. Иако овие надежни младинци посветија цела „мини-студија“ на сиромаштијата, сега, кога треба да уживаат во еден своите најголеми успеси, се соочуваат токму со немање пари. Тие немаат сретства да заминат во Вашингтон за да си го земат едниот дел од наградата - плакета, што на победниците им ја доделува лично претседателот на САД или генералниот секретар на Стејт депарментот. Кога во понеделникот коспонзорот на натпреварот, Глобалната мрежа на училишта, ги информирал дека победиле, им кажале дека годинава имаат ограничен буџет и не можат да им го платат патот до Вашингтон.

Во минатата година наградите биле доделени во периодот од 6 до 9 јуни. Менторката на победничкиот делчевски тим, професорката Роза Стаменковска, истакнува дека терминот е променлив па можат да се договорат и за некој друг период. Додека ја изработувале веб-страницата, тие се обиделе повеќепати да информираат некои од министерствата во земјава за својата работа, но не успеале да воспостават контакт. Младинците се надеваат дека нема да бидат заборавени и некој од надлежните ќе им помогне да заминат во САД, каде што гордо ќе се претстават. Во следната недела треба да се сретнат со Џилиен Миловановиќ, амбасадорка на САД во земјава. Освен плакета, секој од нив ќе добие и по 2.000 долари за студирање. Годинава само Ана и Зоран од тимот се матуранти. Ана, која била одговорна за практичната изведба на интернет-страницата, речиси целата работа ја завршила на својот бавен компјутер - „пентиум 1“.

- На училиште имаме многу подобри компјутери, но не можев да минувам толку време таму па многу работев и дома. Имам „пентиум 1“ па беше напорно - објаснува Ана, која планира да се запише на Природно-математичкиот факултет во Скопје. Нејзиниот другар и соработник во проектот, Зоран, се' уште не знае на кој универзитет ќе го продолжи образованието, но истакнува дека сака да се посвети на дипломатијата. Жикица и Елена, кои сега ја завршуваат третата години во училиштето, велат дека би сакале четвртата година да ја учат во Америка. Инаку, иницијатор за да учествуваат на натпреварот е токму Елена, која и лани била дел од тим што пријавил проект на овој конкурс, а освоиле четврто место. Годинава младите Македонци ја делат наградата со виртуелно средно училиште од Флорида, САД. Тие истакнуваат дека секоја година се избираат по двајца победници, а во најголем број од случаите еден од најдобрите е училиште од Америка.

На страницата ќе има и македонски приказни

На наградената веб-страницата www.fightpoverty.mmbrico.com младите креатори планираат да постават и лични приказни на Македонци што се соочуваат со сиромаштијата. Велат дека веќе, малку по малку, собираат информации и слики што планираат да ги стават на станицата. Моментално на www.fightpoverty.mmbrico.com сиромаштијата се разгледува како глобален проблем. Текстовите и рефератите се напишани од делчевците, а голем број од податоците се земени од извештаите на Обедините нации.

Андријана Андова

Државата ке ни лепи “Давидови звезди“

Откога осигурителните компании се пожалилекај државата дека граѓаните возат нерегистрирани возила и тоа една третина од сите возила, во државата се сети да ја спроведат мерката лепење на етикети за техничка исправност на возилата. (“Давидови звезди“!?)

Постарите се секаваат на вакви налепници на своите возила кои се лепеа на внатрешната страна од стаклата.

Вероватно овие ке им послужат на полицајците веднаш по састанувањето да приметат дека возилата не се регистрирани.

Дали е сосема случајно тоа што бројот на нерегистрираните возила се движи околу бројот на невработени. По мене не е. Кој е будала да не сака да си го регистрира возилото и на раат да го вози низ улиците.

Сите треба да сватиме дека ако комшиите и пријателите ни се невработени а со тоа и сиромашни и ние еден ден ке станеме такви. Тоа се шири како заразна болест. И нема крај.

За лекување на оваа епидемија на невработеност а со тоа и сиромаштија најодговорена е директно државата - која петнаесет години оди само со евидентирање на зголемување на стапката на невработеност. Дури најнова измислица им е да невработените ги бришат од списоците на невработени. Чунки со тоа ке се излекуваме од болеста. .....

Идеја за овој напис ми даде написот во Дневник.

ОСИГУРИТЕЛНИ КОМПАНИИ ТВРДАТ-Една третина од возилата не се регистрирани

Sunday, May 28, 2006

Кого запослува Владата во администрацијата

Лаици ја чуваат македонската историја

Мери Јордановска

Ниту еден од триесетината дипломирани архивисти во последниве шест години не може да најде работа во Државниот архив на Македонија. Дипломците и нивните професори се револтирани и сметаат дека културното наследство во Македонија се уништува, бидејќи наместо архивисти се вработуваат нестручни лица со средно образование, без да се објави оглас.

- Ќе се уништи целата документација за македонската историја кога ја раководат необучени луѓе.
Нашите студенти дипломираат и магистрираат за да го чуваат ракописното наследство. Тоа е создадено уште од времето на македонската револуционерна организација, кога Гоце Делчев, Ѓорче Петров, Даме Груев и Никола Карев создале документација од огромно значење за развојот на македонското дело. Замислете како за тоа дело ќе се грижи некој што поминал едномесечен курс – велат професори што предаваат на Катедрата историја со архивистика на Философскиот факултет во Скопје.

Во некои подрачни единици на Државниот архив неодамна биле вработени лица со средно образование, наспроти дипломците и магистрите обучени за таа работа, дознава „Време“. Тие тврдат дека вратите на Државниот архив им се целосно затворени и дека не можат ниту да волонтираат.

- Документи стари по 100 години ги архивираат нестручни лица. Станува збор за цела наука што одамна ја применуваат европските земји, а ние сме обучени за тоа и со години седиме дома. На пример, документите од Владата се чуваат на интернет-сајтови, без соодветно да се архивираат. Кај нас нема секундарен пристап на зачувување, а станува збор за документи од витален карактер за државата. Тогаш, зошто воопшто се отвори Катедрата по историја со архивистика, кога луѓето седат дома – вели Љубомир Јосифовски, претседател на Здружението на архивисти.

Тој вели дека пред три месеци побарале средба со директорот на Државниот архив, Сашо Јанкуловски, кој ги упатил кај подолните структури во институцијата, од каде што не добиле одговор.
Првата генерација студенти на катедрата на Философскиот факултет се запишала во 2000 година. Оттогаш дипломирале триесетина студенти, од кои една третина се на постдипломски студии. Ниту еден од нив не е вработен.

- Во Архивот се вработуваат партиски војници што поминале едномесечен курс. Тие таму, наводно, се на практика, се додека формално не се вработат. Архивот треба да биде почетна дестинација за истражувањето на македонскиот јазик, култура, традиција, генеза и нација. Архивската граѓа има статус на споменик на културата и неа треба да ја чува некој што знае и некој што му го посветил животот на тоа – тврдат универзитетските професори.

Сашо Јанкуловски, директор на Државниот архив на Македонија, вели дека во последниве 4 години биле вработени 18 лица со средно образование, припадници на заедниците, во согласност со рамковниот договор.

- Тоа се случи кога во сите министерства беа вработувани луѓе од заедниците што ја поминаа обуката за државни службеници. Сега не можеме да примаме нови, бидејќи нема нови места. Се ослободија две места во Велес и во Прилеп, за кои наскоро ќе се распише конкурс. Сите вработувања си одат преку Агенцијата за државни службеници. Погрешни се информациите дека примаме нови луѓе без оглас – вели Јанкуловски.

Што е Државен архив на Македонија?

Државниот архив е владина институција што постои од 1951 година, која ја прима, ја заштитува, ја обработува, ја публикува и ја дава на користење архивската граѓа што е од значење за историјата на македонскиот народ. Документите со кои располага Архивот имаат национална вредност и се третираат како споменици на културата. Таму, на пример, се архивирани Уставот на ТМРО, донесен на Солунскиот конгрес во 1896 година, студијата на Крсте Петков Мисирков „За македонцките работи“, записникот од Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ во 1944 година и многу други оригинални документи. Токму затоа, тврдат упатените, мора да постојат и соодветен систем за нивна валоризација, селектирање и архивирање.

Saturday, May 27, 2006

Интернет-Македонија

Утрински Весник: "Интернет Македонија"

Интернет-Македонија 2006 - 2010
Новата влада од Македонија би направила една нормална земја, во која Интернетот е нормална работа, за сите луѓе, и по нормални цени






АНТОНИО МИЛОШОСКИ
Не е лесно да се дискутира за Интернетот во Македонија. Не е лесно да се зборува за нешто што е недостапно, скапо и ретко.

Употребата на Интернетот во Македонија е слаба како што е слаба нашата економија, а цената на Интернет-претплатата е висока колку што се високи сметките за струја во зима.

Бројот на компјутерите, пак, во приватна сопственост е недозволиво мал, затоа што премалку се оние кои во нашава земја можат да си дозволат да купат некој од скапите компјутери.

Власта, пак, освен реторичките вежби што одвреме-навреме ги прави на темата Интернет, не прави ништо суштински за подобрување на очајната состојба. Напротив, се чини дека токму Владата, кочејќи ја либерализацијата на Интернет-пазарот, е и најголемиот кочничар на ширењето на Интернет-мрежата во државава. Препишаниот памфлет со наслов "Национална стратегија за развој на информатичкото општество" остана само мртва буква на хартија. Затоа не е изненадување што вчера и денес, во однос на Интернетот, Македонија изгледа(ше) вака: бавен и скап Интернет (АДСЛ чини 30 евра месечно), нелиберализиран пазар на електронски комуникации и услуги, само 4,5 отсто од граѓаните како Интернет-корисници, а голем дел од популацијата е компјутерски неписмена. Бевме и се уште сме "земја-лидер" по скап и најмалку користен Интернет во регионот.

Лесно е да се критикува Владата која лошо сработила, нели. Но, што би направила владата на ВМРО-ДПМНЕ доколку ја освои граѓанската доверба на следниве избори? Многу работи.

Накратко, новата влада би направила од Македонија една нормална земја, во која Интернетот е нормална работа, за сите луѓе, и по нормални цени.

За остварување на овој амбициозен проект "Интернет Македонија 2006 - 2010" клучни би биле четири потези.

Првиот потег, по примерот на Чешка, ќе биде основање министерство за Интернет и информатичка технологија (ИТ). Основањето на ваквото министерство ќе ја подигне важноста на ИТ од степен на политичка реторика на степен на важна општествена дејност, значајна за развојот на државата.

И бидејќи денес тешко може да се замисли и најобично вработување без основни познавања од Интернет и компјутери, една од главните задачи на министерството ќе биде да го подигне степенот на компјутерска писменост кај населението.

Во соработка со основните и со средните училишта ќе се спроведува масовна и бесплатна обука за работа со компјутери, не само на учениците туку на секој (без разлика на возраст, професија и образование) кој има желба за тоа.

Ова истовремено ќе биде и добра можност за дополнителна заработувачка на дел од недоволно ангажираните компјутерски инженери во земјава.

Понатаму, министерството, во соработка со министерството за образование, ќе предлага и спроведува мерки за поддршка и развој на ИТ-студиите на Природно-математичкиот и Електро-техничкиот факултет во Скопје. ИТ-студиите ќе добијат третман на стратегиски студии.

Вториот важен потег ќе биде набавка и увоз на најмалку 50.000 евтини компјутери и лаптопи. Нема Интернет без хардвер, а нема хардвер без намалување на високите цени. Дел од овие компјутери бесплатно ќе се доделат на училиштата, а другиот дел ќе се понудат на одложена продажба по набавна цена.

Тоа, секако, би се извело во соработка со компаниите кои работат со продажба на компјутери, со кои, за да не им се наруши бизнисот, би се скучил договор за субвенција на нивната очекувана минимална заработка.

Компјутерите кои ќе се продаваат по набавна цена ќе се продаваат на 12 рати и ќе бидат видливо поевтини во споредба со денешните продажни цени.

Во светот веќе неколку години функционираат успешни проекти за распространување евтини компјутери, кои се еден од лостовите на информатичките револуции што се случуваат во Бразил, Индија и други земји на планетава.

Целта ќе биде и во Македонија да се зголеми бројот на граѓаните кои имаат свој личен компјутер, како основен предуслов за ИТ- едукацијата и за користењето на Интернет.

Истовремено, државата ќе ги намали давачките за увоз на компјутери и компјутерски делови.

Третиот потег ќе биде либерализација на пазарот и создавање посилна конкуренција на пазарот на Интернет-провајдерите.

Владата нема да дозволи цената и квалитетот на Интернет-услугите да зависат од еден де факто монопол.

Ќе се отвори пазарот за конкуренција на кабелските оператори и ќе се бара подобар квалитет на Интернет-врските. Целта ќе биде двојно намалување на цената на брзиот Интернет.
Таков еден пад на цената на Интернет-услугите се очекува, на среден рок, да го триплира бројот на Интернет-корисниците во Македонија.

Четвртиот потег, наречен "Македонија он-лајн", треба да биде круна на целиот проект.

Тоа ќе биде бесплатен безжичен Интернет за сите. И во Струмица, и во Битола, и во Охрид, како и во Скопје, доволно ќе биде да го отворите својот лаптоп, во канцеларија, дома или во парк, и да напишете имајл, да префрлите пари од вашата банка или да прочитате најнови вести. Минималното времетраење на оваа фаза би било шест месеци, а максималното една година бесплатен безжичен Интернет на целата територија на Македонија. Целта е секој што има компјутер или пристап до компјутер да може да ја почувствува полезноста на Интернетот и што значи тоа да се биде дел од светот без граници.

Во меѓувреме, Владата веќе ќе треба да ги има завршено проектите како е-Здравство, законот за електронска трговија и други проекти кои ќе ја зголемат содржината на домашната Интернет-понуда. Од овој потег полза нема да имаат само крајните корисници, туку и целокупната економија, а потоа секако и Интернет-провајдерите по завршувањето на проектот. И уште повеќе, овој потег позитивно ќе влијае и на вкупниот имиџ на Македонија на меѓународната сцена.

Со реализацијата на проектот "Интернет Македонија" државава ќе стане тоа што не е денес: земја на побрз и поевтин Интернет, на многу поголем број Интернет-корисници, земја во која информатичката технологија е дел од стратегијата за државен развој и каде што привремено безжичниот Интернет е бесплатен за сите.

Да живее Интернет-Македонија !
(Авторот е научен соработник
на Универзитетот Дуизбург, Германија)

Friday, May 26, 2006

„Кејбл тел“ заинтересирана за купување на кабелските оператори во Македонија

Бугарска компанија ги купува македонските кабелски оператори
„Кејбл тел“ е сопственик на поголемите кабелски оператори во Бугарија и, покрај во Македонија, планира да се шири регионално






ВЕРЧЕ ГЕОРГИЕВСКА


Бугарска телекомуникацсика компанија е заинтересирана за купување на кабелските оператори во Македонија. Фирмата „Kејбл тел“ (Cable tel), во која има американски капитал, планира да купи околу 80 отсто од вкупно 65 кабелски оператори во Македонија. Преговорите со операторите се одвиваат интензивно во последните неколку месеци. Бугарската „Кејбл тел“ на македонскиот пазар сака да понуди пакет телекомуникациски услуги по привлечни цени.

Станува збор за пакет во кој влегува кабелска телевизија, Интернет телефонија и кабелски Интернет.

Според неофицијални информации, покрај „Кејбл тел“, уште една бугарска компанија со англиски капитал ги пикирала македонските кабелски оператори. Името засега останува енигма, но дознаваме дека тие планираат многу скоро да дојдат и да го скенираат пазарот. Што се однесува до „Кејбл тел“, таа е сопственик на поголемите кабелски оператори во Бугарија. Нејзин план е да се шири регионално.

Евентуалниот влез на бугарската телекомуникациска компанија, која сака да ги купи кабелските оператори, ќе претставува монопол во делот на кебелските телевизии, но и своевидна конкуренција на домашните Интернет-провајдери, на „Македонски телекомуникации“, како и на другите провајдери кои нудат говорни услуги преку Интернет.

Што се однесува до кабелските оператори, тие веќе наскоро ќе се соочат со конкуренција. Согласно со Законот за електронски комуникации, се укинуваат концесиите кои им овозможуваат да бидат единствени оператори на определено подрачје или регион. Во сила ќе стапи нотификацијата, односно регистрирањето на кабелските оператори во Агенцијата за електронски комуникации, со што се отвора можност покрај еден оператор во одреден регион да работи и друг кабелски оператор.

Кабелските оператори најдоцна до 23 јуни ќе мораат да ги заменат постојните концесиски договори за работа, доделени од Советот за радиодифузија, со нотификација. Доколку до овој рок не се регистрираат, на операторите им се заканува опасност да престанат да работат.

Владата донесе одлука за престанување на важноста на концесиите за дистрибуција на радио и телевизиска програма преку кабелска мрежа уште на 9 мај, а стапи во сила пред три дена. Првиот човек на Агенцијата за електронски комуникации, Коста Трпковски, вели дека со владината одлука ракавицата е фрлена и останува на кабелските оператори дали ќе го запазат рокот за нотификација. Според него, важно е барањата да се достават до крајниот термин, а регулаторното тело најдоцна за 15 дена ќе ги регистрираат.


Утрински
Број 2089 петок, 26 мај 2006

Thursday, May 25, 2006

Конкуренција во телекомот

"Актон" ќе се закачи на мрежата на Телеком

Скопската фирма се подготвува за фиксен оператор

"Актон" ќе се закачи на мрежата на Телеком

ЕДИНСТВЕНА КОМПАНИЈА КОЈА ВО МОМЕНТОВ БИ МОЖЕЛА ДА МУ КОНКУРИРА НА "МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМУНИКАЦИИ" ВО ЛОКАЛНИОТ ТЕЛЕФОНСКИ СООБРАЌАЈ Е ТЕЛЕКОМОТ НА СЛОВЕНИЈА. ВЛЕЗОТ НАЈВЕРОЈАТНО БИ СЕ СЛУЧИЛ ПРЕКУ ИНТЕРНЕТ ПРОВАЈДЕРОТ "ОН-НЕТ", ВЕЛАТ ВО ТЕЛЕКОМ

Скопската фирма "Актон комуникации" се подготвува за фиксен оператор. Претставници на компанијата, во која има словенечки капитал веќе писмено ја известиле Агенцијата за електронски комуникации (АЕК) дека почнале преговори со "Македонски телекомуникации" за условите за поврзување со нивната мрежа.

Директорот на АЕК, Коста Трпковски за "Вечер" потврди дека "Актон" преговара со Телеком за потпишување на интерконекциски договор. Со раководството на Телеком досега биле остварени неколку средби. - Од "Актон" се заинтересирани да нудат разговори кон странство и да вршат комерцијален транзит на меѓународните разговори.

"Актон комуникации", како што стои на интернет страницата на Агенцијата за електронски комуникции, се има нотифицирано за обезбедување на јавна фиксна телекомуникациска мрежа, која треба да овозможи давање на фиксни говорни услуги и Интернет, како и да изнајмува линии за други оператори.

Според Силјановски, потребни се големи инвестиции за да може една компанија да изгради сопствена претплатничка мрежа и централи за да нуди локални или национални разговори. - Во фиксната телефонија трошоците се големи. Затоа се потребни сериозни инвеститори - вели Силјановски.Тој не очекува многу брзо да се случи либерализација во фиксниот домашен телефонски сообраќај, имајќи ги предвид европските искуства.

Единствена компанија која во моментов би можела да му биде конкурент на "Македонски телекомуникации" во домашниот телефонски сообраќај е телекомот на Словенија. Влезот најверојатно би се случил преку интернет провајдерот "Он-нет". Според Силјановски, отворањето на пазарот во фиксната телефонија не зависи само од Телеком, туку и тоа дали има сериозен партнер.

Инаку, словенечкиот Телеком пред два месеци купи 76 проценти од акциите на "Он-нет". Тогаш, директорот на "Он-нет", Предраг Чемерикиќ изјави дека не се откажуваат од реализација на идејата да се вклучат во локалните разговори во фиксната телефонија.

Засега либерализација има само во меѓународните разговори кон странство. Силјановски вели дека 13 оператори потпишале со Телеком договори за ВОИП услугата (со вредносни картички) или побарале пристап на мрежата на фиксниот оператор. Европската комисија веќе неколку пати и покажа "жолт картон" на Владата поради монополската позиција на Телеком.

Светлана БЛАЖЕВСКА

Wednesday, May 24, 2006

Бесплатен интернет

Бесплатен интернет за сите граѓани

ВМРО-ДПМНЕ ПОНУДИ:

Бесплатен интернет за сите граѓани

На 3 и 4 јуни ВМРО-ДПМНЕ ќе овозможи бесплатен интернет за граѓаните, со цел да покаже дека нивната изборна програма е реална и остварлива.
- Откако ја објавивме изборната програма, во неколку наврати почувствувавме сомневање дали таа може да се оствари. Токму затоа ВМРО-ДПМНЕ одлучи два дена да овозможи бесплатен интернет за сите граѓани на Македонија за да покажеме дека програмата е реална, прецизна и може да биде остварена во наредните четири години, изјави лидерот на партијата Никола Груевски.

Во СДСМ, пак, експресно побараа образложение како Груевски планира да ја плати таквата услуга, како е избран операторот што ќе ја нуди таа услуга и колку таа ќе чини. - ВМРО-ДПМНЕ е полтитичка партија, а не интернет провајдер.

Во економската практика и теорија се вели дека секоја услуга што се нуди има своја цена и затоа економистите велат оти нема бесплатен ручек. Тоа значи дека или ВМРО-ДПМНЕ во периодот кога бил на власт купил и поседува компанија со интернет услуги или, пак, ќе плати за користење на некоја од постоечките интернет компании, изјави Јани Макрадули, претседател на владината Комисија за информатичко општество. Тој обвини дека голем дел од Изборната програма на ВМРО-ДПМНЕ е препишана од Националната стратегија за развој на информатичкото општество што ја донесе Собранието, а која успешно се спроведува. (Д.М.)

Tuesday, May 23, 2006

Албанија не претркува

Новата Албанија ја победи старата

Албанија е земја на спротивности, кои се забележуваат на секој чекор. Современиот автопат наеднаш се претвора во козја патека.
Низ земјата што до пред десетина години имаше само 600 автомобили, привилегија на избраните, сега се движат милиони „мерцедеси“ од сите типови.
Повеќе од две третини, односно околу 80 проценти од сите инвестиции во земјата, се приватни.

Стапката на невработеност е меѓу 15 и 20 проценти, а минималната плата е 120 евра. Но, тоа не е репер за висината на платите, ниту за животниот стандард во земјата. Иако просечната плата е околу 150 евра, има и такви што месечно со легална работа заработуваат и по 3.000 евра. Земјата се гради со пари на Албанците што биле или се се' уште на гурбет во САД и во Европа. Без оглед на тоа како ги заработиле своите леки, франци, евра или долари, заедничко за сите нив е што заработените пари ги инвестираат во сопствената земја.

Паралелно се градат современи автопатишта и магистрали, за кои ЕБРД на Албанија и' одобри кредит од 185 милиони евра. Со тие пари земјата во наредните 5 години треба да ги осовремени сообраќајната, енергетската и телекомуникациската инфраструктура.

Импресивната глетка на недопрената природа ја расипуваат градежниците, кои градат по целиот морски брег долг 460 километри.

Јадранскиот брег, на кој се наоѓа најголемиот дел од туристичките дестинации, изобилува со долги недопрени песочни плажи, заливи, мали острови, стари градови од античкиот и римскиот период, па се до византискиот и периодот кога на ова подрачје владееле Османлиите.

Најголемиот туристички центар во Албанија, пристаништето Валона, лани беше прогласен за кралица на туризмот. Тоа е еден од најстарите градови во Албанија, во кој сега живеат околу 120.000 жители. Тие особено се гордеат со тоа што токму во овој град нивниот сограѓанин Исмаил Ќемали во 1912 година ја прогласил државноста на Албанија, непосредно по пропаѓањето на Отоманската Империја.

На југ е и Саранда - бисер на албанското крајбрежје. Ако е Валона кралица, Саранда е најскапоцениот бисер на нејзината дијадема. Саранда е 285 километри јужно од Тирана и 124 километри на југ од Валона.

Во малото гратче со одвај 35.000 постојани жители и со дури 300 сончеви дена во годината, само лани престојувале околу 160.000 туристи. Саранда е подигната во 12 век, во мал залив на Јонско Море, оддалечен само десетина километри од грчкиот остров Крф. Од Саранда до Крф и обратно, во текот на сезоната, која почнува на 15 мај и трае до крајот на септември, на секој половина час се организираат прошетки со помали бродови.

Она што за време на престојот во Саранда не смее да се пропушти секако се стариот град Бутринт, кој е на само седум километри од новиот град, и замокот над Саранда. Бутринт е антички град од 3 век пред нашата ера. Градот потоа бил доградуван и е добро зачуван.

Saturday, May 20, 2006

Macedonian language: Information From Answers.com

Macedonian language: Information From Answers.com

Macedonian language
This article is about the Slavic language. For the non-Slavic language spoken in the ancient world, see Ancient Macedonian language.
Macedonian (Македонски, Makedonski)
Spoken in: Republic of Macedonia, Albania, Bulgaria, Greece, Serbia and Montenegro and in the Macedonian diasporas.
Region: The Balkans
Total speakers: 2-3 million (Britannica)
1.6 million (Ethnologue)

(Ethnologue number excludes the diaspora)

Language family: Indo-European
Slavic
South Slavic
Eastern South Slavic
Macedonian
Official status
Official language of: Republic of Macedonia
Regulated by: no official regulation
Language codes
ISO 639-1: mk
ISO 639-2: mac (B) mkd (T)
ISO/DIS 639-3: mkd

The Macedonian language (Македонски, Makedonski), also known as Macedonian Slavic, is a language in the Eastern group of South Slavic languages and is the official language of the Republic of Macedonia. Macedonian is also spoken in Serbia and Montenegro, Albania, Bulgaria, Greece, and in the Macedonian diasporas in Western Europe, North America and Australia. The total number of native Macedonian speakers is variously estimated, from 1.6 to around 2-3 million.

Not to be confused with the ancient Macedonian language, the modern Slavic Macedonian language is closely related to Bulgarian. Macedonian also has some similarities with standard Serbian and it is closest to Torlakian dialect spoken mostly in southern Serbia and in western Bulgaria. Bulgarian and Macedonian language share typological similarities with Romanian, Greek, and Albanian. These five languages make up the Balkan language league, even though they are all from different language families (Romanian is a Romance language, while Greek and Albanian comprise their own branches in the Indo-European family).

Macedonian is the official language in the Republic of Macedonia, and officially recognized in the District of Korçë in Albania. Native speakers are also found in Serbia and Montenegro, Greece, Bulgaria, and Albania.

Along with Bulgarian, Macedonian is the only Slavic language not to use noun cases (except for vocative) and to have a definite article.

A modified Cyrillic script, Macedonian Cyrillic with 31 letters, is used for writing.

While the transliteration to Latin script is easy in principle, there is currently a lot of confusion about which standard to use. For example, the Cyrillic letter ж is written as ž. The use of "zh" or simply "z" has gained currency. Especially problematic is the Cyrillic letter џ, which can be found transliterated into Latin as "dž", "dzh", "dz" or even "x".

The Macedonian language is taught as a subject in several of the university centres of the world, and is currently taught in all universities of the former Yugoslavia.

History

Some of the varieties of Old Church Slavonic, the one of the Ohrid Literary School (one of the literary schools of the First Bulgarian Empire) from the 10th century on and written primarily in Glagolitic, as well as the language used by Saints Cyril and Methodius to translate the Bible from Greek in the 9th century AD (which was primarily based on the Slavic dialect of Thessaloniki/Solun) [1], are sometimes regarded as based on Macedonian local dialects due to the variety reflecting the local Slavic vernacular of the region.

There were three schools of Macedonian linguists in the recent history of Slavic Macedonia. The first one had Bulgarian consciousness and was called from some authors the "Bulgarophiles". It tried to reach the linguistical and political unity with Bulgaria. This group tried, in the 19th century, accompanied by pan-Slavic nationalism, to make the first attempt to resolve the question of linguistic norms in what they considered the Bulgarian-Macedonian diasystem. Bulgarophile writers from Macedonia (Kuzman Šapkarev, Miladinov Brothers, Grigor Prlichev) advocated a common Bulgarian language based on the Slavic dialects in Macedonia or on a compromise between the upper-Bulgarian (northeastern Bulgarian) and the western Macedonian dialects, which they considered as Bulgarian. Writers from northern Bulgaria, however, insisted on the adoption of the northeastern Bulgarian dialect only. The establishment of an autonomous Bulgarian principality north of the Stara Planina led eventually to the adoption of the Eastern literary variant; still, even after the codification of the Bulgarian language in 1899, the preservation of the letters ѣ and ѫ with dialect-dependant double reading allowed some differences between eastern Bulgarian and western Bulgarian and Macedonian dialects within the codified norm.

At the same time, the Serbian scholars and a part of intellectuals from Macedonia, called the "Serbophiles", considered the Macedonian language merely a southernmost dialect of Serbian language, thus forcing this idea that become official in Vardar Macedonia after the Balkan Wars and World War I. Between the world wars in Serbia Macedonian dialects was treated as a Serbian dialects. Literary Serbo-Croatian was the language of education, media, and public life; even so Macedonian literature was tolerated as a local dialectal folkloristic form. The "Serbophile" idea was later abandoned in favour of the formation of separate Macedonian language in 1944, when the third group of linguists, led by Blaže Koneski, codified the Macedonian literary language.

The idea of the separate Macedonian language, which is neither Bulgarian nor Serbian in essence, is called "Macedonism", and it has been official. Nowadays, Macedonian shares similar features both with Serbian (lexical fund, slang, script, present tense forms, accentuation position - through unrelated processes, stress in both languages has generally come to be placed closer to the beginning of the word than in their eastern neighbour - etc.) and Bulgarian (virtually complete lack of cases, definite article, formation of future tense, non-melodical accent etc.), but also possesses some unique features.

Summary of the history of Macedonian language according to Victor Friedman
Period Summary
1794-1840 The period of the first published texts employing Macedonian dialects. Main figures: Hadzi Daniil of Moskopole, Joakim Krckovski, and Kiril Pejcinovic. Main event: the awakening of a Macedonian Slavic national consciousness.The opposition Turk/giaour is superceded by Greek/Slav, and Slavs struggle for a literary language of their own.
1840-1870 The period of the first textbooks. Main figures: Dimitar and Konstantin Miladinov,Jordan Hadzi Konstantinov-Dzinot, Kuzman Šapkarev. Main event: the anti-Phanariot struggle. Most intellectuals favor a common Macedo-Bulgarian literary language based to a large extent on Macedonian.
1870-1913 The period of the first grammars and nationalist publications. Main figures: Gjorgi Pulevski, Krste Misirkov, Dimitrija Čupovski, Petar Pop Arsov, and other members of the VMRO. Main events: the establishment of the Bulgarian Exarchate, the Ilinden rebellion, and the partition of Macedonia. Macedonian nationalism is opposed to Bulgarian and Serbian interests.
1913-1944 The recognition of Macedonian literature in Serbia and Yugoslavia leading to the crystallization and ultimate establishment of the Macedonian literary language.

Source: Victor A. Friedman p.15: [2]

Dialects

The neutrality of this section is disputed.
Please see discussion on the talk page.

A major bundle of isoglosses running roughly from Skopje and Crna Gora along the rivers Vardar and Crna divides Macedonian territory into Eastern and Western regions shows the main dialect regions. The vocalic inventories of the West Central dialects are characterized by a five-vowel system, /a, e, i, o, u/. With the exception of Mala Reka, Reka, Drimkol-Golobrdo, Radožda-Vevčani, Nestram, Korca and parts of Lower Prespa, all the remaining dialects also have phonemic /ə/. Phonemic /å/ is found in all of these latter schwa-less dialects except Mala Reka and Korca. Phonemic /ä/ occurs in Radožda-Vevčani, Suho and Visoka and Korca. Vocalic /l/ occurs in Mala Reka. Vocalic /r/ is absent from those dialects that decompose original r, except Radožda-Vevčani. Korca also has phonemic /ü/.

The dialects of the Western region all tend to fixed stress, antepenultimate in the Republic of Macedonia, penultimate in Greece and Albania. The Eastern region, along with the neighboring Bulgarian dialects, has various non-fixed stress systems. In Lower Vardar and Seres-Nevrokop unstressed /a, e, o/ are reduced (raised) to /ə, i, u/. It must be noted that the Seres-Nevrokop group is in fact located mostly outside of the republic of Macedonia (in Greece and Bulgaria, respectively) and hence its identification as a group of Macedonian dialects is a controversial issue. Bulgarian linguists regard both as dialects of Bulgarian. Interestingly, the reduction of unstressed vowels is characterisic of East Bulgarian as opposed to West Bulgarian dialects, so Bulgarian linguists regard these dialects are regarded as transitional between East and West Bulgarian.

Most dialects have /e/ from original ě, but the Eastern region is characterized by the development of ě to /a/ after /c/: Eastern cal, Western cel (whole). In easternmost Aegean and Pirin Macedonia ě gives /a/ or /ä/ under stress, in the Aegean dialects regardless of the environment, in the Pirin dialects /a/ if there is a back vowel in the following syllable, /e/ if there is a front vowel, as can be seen in 'white', Seres-Drama: b'ala - b'ali, Suho and Visoka: b'äla - b'äli, Nevrokop: b'ala - bell. In Korca, ě gives /iä/ under stress.

The modern reflexes of the Proto-Slavonic reduced vowels (jers), vocalic sonorants and the back nasal (o) can be used to separate the dialects into six groups: (1) North (Tetovo, Skopje Crna Gora, Kumanovo-Kriva Palanka), (2) Peripheral (Gostivar, Ohrid-Prespa, Kostur-Korca, Lower Vardar), (3) West Central (Prilep, Kicevo, Bitola, Lerin), (4) East Central (Tikves-Mariovo, Stip-Strumica, Malesevo-Pirin), (5) Debar and (6) Seres-Nevrokop.

For consonantal features, the entire Western region is distinguished from the East by loss of /x/ (except Tetovo, Gora and Korca) and the loss of /v/ in intervocalic position (except Mala Reka and parts of Kostur-Korca): glava (head) = gla, glavi (heads) = glaj. The Eastern region preserves /x/ (except Tikves-Mariovo and Kumanovo-Kriva Palanka) and intervocalic /v/. The East is also characterized by the development of prothetic /v/ before original o where the West has prothetic /j/: Eastern vaglen (coal) but Western jaglen. The diphonemic reflexes are most characteristic of the Pirin and Aegean dialects, Kostur-Korca and Ohrid-Prespa. The Seres-Nevrokop dialects have a series of phonemically palatalized consonants.

Different political views on the language

Main article: Political views on the Macedonian language

As with the issue of Macedonian ethnicity, the politicians, linguists and common people from Macedonia and neighboring countries have opposing views about the existence and distinctivity of the Macedonian language. Macedonian dialects are indeed a part of dialectal continuum which stretches from Croatian, Bosnian and Serbian Shtokavian dialect through Torlakian on the northwest, to western and eastern Bulgarian dialects on the East. Like many other languages, Macedonian language is just a standardized form of a (group of) dialect(s).

According to the Macedonian view, now prevalent and official in the books in Republic of Macedonia, Macedonian was the first official language of the Slavs, thanks to the St. Cyril and St. Methodius's introduction of Slavic literacy language through the Glagolitic script, that was based (confirmed by Britannica) on the Southern Macedonian dialect of Thessaloniki (Solun).

Bulgarian and Serbian views state, each in its own favor, that "Macedonian" is a modern coinage which merely denotes the western Bulgarian or southern Serbian dialects of the area, and that the "Macedonian language" is merely a dialect of their respective languages. Bulgarian and some international linguists view Macedonian as another literary form of Bulgarian. [3], (Malherbe, M. (1995). Les langages de l'Humanité. Paris: Robert Laffont). Although Bulgaria was the first country to recognize the independence of the Republic of Macedonia, it has refused to recognize the existence of a separate Macedonian nation and a separate Macedonian language. Serbia gradually accepted both, although extreme nationalistic views still exist.

On the other hand, the name of the language is considered offensive by many Greeks, who assert that the ancient Macedonian language is the only "Macedonian language" and that it was a northern Greek dialect. Although Greeks do not generally participate in the language-versus-dialect dispute, they object to the use of the "Macedonian" name in reference to the modern language, calling it "Slavomacedonian" or "Skopjan".

Alphabet

The Macedonian alphabet, as any Slavic Cyrillic alphabet, is ultimately based on the Cyrillic alphabet of Saint Cyril and Saint Methodius; it is an adaptation of Vuk Karadžić's phonetic alphabet, which is the official alphabet of Serbian language. It is different from Serbian Cyrillic in letters Ќ and Ѓ (which have distinct phonetic value from their Serbian counterparts Ћ and Ђ), while Dze (Ѕ, ѕ) is a unique letter preserved from Old Church Slavonic in Macedonian Cyrillic.

Macedonian alphabet
Upper case Lower case IPA
А а [a]
Б б [b]
В в [v]
Г г [g]
Д д [d]
Ѓ ѓ [gʲ]
Е е [ɛ]
Ж ж [ʒ]
З з [z]
Ѕ ѕ [dz]
И и [i]
Ј ј [j]
К к [k]
Л л [l]
Љ љ [ʎ]
М м [m]
Н н [n]
Њ њ [ɲ]
О о [ɔ]
П п [p]
Р р [r]
С с [s]
Т т [t]
Ќ ќ [kʲ]
У у [u]
Ф ф [f]
Х х [h]
Ц ц [ts]
Ч ч [tʃ]
Џ џ [dʒ]
Ш ш [ʃ]

Common Phrases

Translation Phrase Transliteration IPA Remarks
Macedonian (language) македонски makedonski /ma'kɛdɔnski/
hello здраво zdravo /'zdravɔ/ lit. "healthy"
good morning добро утро dobro utro /'dɔbrɔ 'utrɔ/
good day добар ден dobar den /'dɔbar dɛn/ more common than "здраво" when greeting
good evening добро вечер dobro večer /'dɔbrɔ 'vɛtʃɛr/
good night добра ноќ dobra noć /'dɔbra nɔkʲ/
goodbye пријатно prijatno /'prijatnɔ/
farewell довидување doviduvanje /dɔvi'duvaɲɛ/ lit. "until seeing"
please, you're welcome молам molam /'mɔlam/
thank you благодарам blagodaram /bla'gɔdaram/ formal
thank you фала fala /'fala/ informal
excuse me, pardon me простете prostete /'prɔstɛtɛ/
sorry извинете izvinete /iz'vinɛtɛ/
do you manage well? се снаоѓате добро? se snaođate dobro? /'sɛ sna'ɔgʲatɛ 'dɔbrɔ/
how are you? како сте? kako ste? /'kako stɛ/ formal; plural
how are you? како си? kako si? /'kako si/ informal; singular
i'm well, thanks добар сум, фала dobar sum, fala /'dɔbar sum 'fala/

Classification and related languages

The Bosnian, Serbian, Croatian, Slovenian and Bulgarian languages are related to Macedonian, but they are significantly different, except for Bulgarian which is mutually intelligible, with some difficulties, with Macedonian. They all compose the South Slavic dialect continuum for the Southern branch of the Slavic languages. The exact classification of the Macedonian language is a political issue.

With Serbia's standard language being based a good distance from Macedonia's border, the transitional dialect linking Macedonian and Bulgarian with Serbo-Croatian is Torlakian, which is spoken in Northern Macedonia and North-Western Bulgaria and all over Southern and Eastern Serbia (Republic of Serbia is, in fact, roughly diagonally divided into two equal pieces from Djerdap to Metohija, with the "upper", North-Western half speaking Shtokavian, and the "lower", South-Eastern half speaking Torlakian dialects, which Southern branch is very similar to the literary Macedonian). The Bulgarian linguists use to emphasise that a lexicological comparison between Macedonian and Bulgarian reveals that roughly 15% of the whole vocabulary of both languages is different, although most words usually exist in the other language with a different or slightly modified meaning. 65% of the words are only differently accented, and 20% are identical. Lexical differences are owing to a great extent to loanwords borrowed by Bulgarian from Russian and by Macedonian from Serbian in the middle and the end of the 20th century. According to them, compared to other languages the statistical differences between Bulgarian and Macedonian are similar to those between Afrikaans and Dutch.

On the other hand, the fact is that the people of Macedonia usually understand better the Southern Serbian dialects or literary Serbian itself, because of the cultural and historical links with Serbia (and they speak Serbian more or less fluently due to historical reasons). The modern slang of Macedonian is usually identical with the Serbian slang, thus increasing the Macedonian-Bulgarian differences.

Nowadays, after some decades of Bulgarian and also Serbian attempts to pronounce Macedonian merely a dialect of their own language, Macedonian is now officially accepted as a language on its own that stands approximately right between Bulgarian and Serbian in features.

Some specific features of the Macedonian language

The Macedonian language shows some special and in some cases unique characteristics due to its central position in the Balkans. A very peculiar feature that has no parallel in other Balkan languages is the existence of three definite articles pertaining to position of the object. Bulgarian only has the basic (unspecified) form, although three definite article forms also exist in certain Bulgarian dialects, notably the vernaculars of Tran and parts of the Rhodopes.

The definite articles
Gender Distance
Unspecified Close (this) Distant (that)
Masculine -от -ов -он
Feminine -та -ва -на
Neuter -то -во -но
Plural -те -ве -не

Another feature that sets Macedonian apart from other Slavic languages is the possibility to form the perfect tense with the verb има "to have" and a neuter past passive participle, as is common in Germanic and Romance languages. In Slavic languages that have perfect tenses, these are almost universally built with the verb "to be" and a past active participle; that is also an option in Macedonian. The older common Slavic form with сум "to be" is predominant in the east of the country, while the form with "to have" is more widespread in the west, but has spread in the younger gernerations due to the influence of the standard language. Example: имам галено (new perfect) - сум галил/галел (old perfect) - I have caressed.

Two other interesting features, which, however, are shared with Bulgarian, are double object - much more common in Macedonian than in Bulgarian - and the mediative mood (called renarrative mood in Bulgarian linguistics, and sometimes admirative in general linguistics, see mood). The mediative is a mood that designs the transmission of thoughts and enounciations which have been pronounced by another person, but the locutor has heard them through rumors or gossip. The -l form is a mood for expression of the metaphoric category. According to the French linguist Claude Hagège[citation needed], an indigenous North American language, central Pomo, possesses this category.

A phonetic characteristic of Macedonian speech that sets it apart from the neighbouring languages is the permanent short stress falling on the syllable third from last, and gradually moving along each time the word lengthens:

ZAmina (vozot) - (The train) departed; zaMInuvaj - Go from here! (imperative); zamiNUvanje - Departure ; ZaminuVAnjeto - The departure. Even so, this tends not to be the case when the word has entered the language more recently and from a foreign source (chiefly English). Menadžment (Management) is pronounced Me-naj-MENT.

The use of the sound "dz" is also a unique characteristic of the Macedonian language as compared with its neighbours. The unique Macedonian letter written as the latin "S" is associated to that sound. Neither Bulgarian nor any other South Slavic language possesses that characteristic letter, and while the phoneme does occur in Bulgarian, it is restricted to foreign proper names and isn't considered a part of its standard phonemic inventory. This phoneme has not been present in Serbian alphabet either since the reforms of Vuk Karadžić in the 19th century, although it is present in all the areas adjascent to Macedonia (Torlakian dialects), and, as in Bulgarian, in foreign proper names. The reason of dropping the letter from both Serbian and Bulgarian alphabets is the fact that the literary languages of those two nations deliberatery avoided the influence of Torlakian or Shop dialects, where "DZ" is frequently pronounced. It is also present in Serbian dialects from Boka Kotorska. (Please compare the Wikipedia or other published alphabets of Slavic languages).

External links

Blog Archive

Site Meter